jaarverslag 2020

coronajaar doorstaan
dankzij steun overheid
jaarverslag 2020

jaarverslag 2020

fries museum doorstond coronajaar 2020 dankzij vikingen en steun overheid

Het Fries Museum in Leeuwarden kon de schade door COVID-19 in 2020 beperken dankzij extra steun van nationale en regionale overheden en door de succesvolle tentoonstelling Wij Vikingen. Vanaf de eerste tijdelijke sluiting op 13 maart bleef het museum zichtbaar door rondleidingen, workshops, onderwijsprogramma’s en tentoonstellingen digitaal beschikbaar te maken. Met een inclusief educatie- en activiteitenprogramma bereikte het museum een breed publiek: van kinderen uit het speciaal onderwijs tot mensen met dementie. In totaal bezochten 73.866 mensen het museum.

dankbaar voor overheidssteun

Het museum sloot in 2020 driemaal zijn deuren: van 13 maart tot en met 1 juni, van 4 tot en met 18 november en opnieuw vanaf 15 december. De steunfondsen vanuit de nationale en regionale overheden maakten het mogelijk de continuïteit van het museum te waarborgen en kunstenaars en zzp-ers aan het werk te houden. 

Wij Vikingen - foto Ruben van Vliet
Wij Vikingen - foto Ruben van Vliet
Oog in Oog met oorlog - foto Ruben van Vliet
Oog in Oog met oorlog - foto Ruben van Vliet

Tot 15 maart 2020 was de populaire tentoonstelling Wij Vikingen te zien. Na de eerste sluiting heropende het museum Oog in Oog met oorlog. Foto's Ruben van Vliet. Klik om te vergroten.

tentoonstellingen 

Met online kaartverkoop, een beperkte capaciteit per half uur, route-aanduidingen en hygiënemaatregelen voelden bezoekers zich veilig in het heropende museum. Ze bezochten bijvoorbeeld Oog in Oog met Oorlog, een tentoonstelling met unieke foto’s en films in het kader van 75 jaar vrijheid in samenwerking met Tresoar, het Fries Film Archief, Historisch Centrum Leeuwarden en het NIOD. De tentoonstelling Wij Vikingen won in Londen een zilveren Muse design award. In Other.Worldy verbeeldden kunstenaars uit binnen- en buitenland de fascinerende onderwaterwereld. De Volkskrant en NRC gaven maar liefst vier sterren. Hendrickje Schimmel (1990) en Constant Dullaert (1979) presenteerden in het Fries Museum hun eerste museale solotentoonstelling. In het Universitair Medisch Centrum Groningen presenteerde Ellen Mandemaker op uitnodiging van het museum de expositie De Aardappel.

 

tentoonstellingen geopend in 2020

Other.Worldly 15 februari 2020 t/m 14 februari 2021
Tenant of Culture: I forgot to tell you I've changed 15 februari t/m 13 september 2020
Oog in Oog met oorlog 6 juni t/m 3 januari 2021
Constant Dullaart: this unjust mirror 10 oktober 2020 t/m 14 februari 2021
Abe Bonnemaprijs 2020 15 december 2020 t/m 10 januari 2021
Presentatie Wij Vikingen in het Medisch Centrum Leeuwarden het hele jaar
De Aardappel in het Universitair Medisch Centrum Groningen 11 juni 2020 t/m 8 oktober 2020

 

Other.Worldly - Foto Ruben van Vliet
Other.Worldly - Foto Ruben van Vliet
Tenant of Culture - Foto Ruben van Vliet
Tenant of Culture - Foto Ruben van Vliet
Constant Dullaart - Foto Ruben van Vliet
Constant Dullaart - Foto Ruben van Vliet

Op de derde verdieping van het museum werden bezoekers geïnspireerd door hedendaagse kunst in de tentoonstellingen Other.Worldly, Tenant of Culture en Constant Dullaart. Foto's Ruben van Vliet. Klik om te vergroten.

collectie

Het museum heeft dit jaar de online zichtbaarheid en bruikbaarheid van de collectie verbeterd. Zo is een groot deel van de collectie gedigitaliseerd: 83% van de 220.000 voorwerpen is voorzien van een foto, te zien op de collectiewebsite van het museum. Eind 2020 is gestart met een nieuwe website voor de oorlogsschriften van To Hofstra uit Sneek, zodat deze voor iedereen beschikbaar en doorzoekbaar zijn, in het bijzonder voor het onderwijs. In het museum zelf werden in totaal 1.700 voorwerpen getoond, waarvan 1.200 uit de eigen collectie. Het museum leende bijna 1.800 werken uit waarvan een groot deel aan andere Friese musea. Achter de schermen werd de verhuizing van de depotcollectie naar het Kolleksjesintrum Fryslân afgerond, waarin het museum vanaf 2015 1 miljoen euro eigen inkomsten investeerde, en hielpen vrijwilligers thuis met de digitalisering van het collectiearchief.

 

Een groot deel van de uitgeleende voorwerpen ging naar collega-instellingen in Fryslân. De toename in collectie komt voornamelijk door het individueel registreren van voorwerpen die eerst als verzameling geregistreerd waren.

aanwinsten

Dankzij verschillende partners kon het museum een aantal bijzondere werken toevoegen aan de collectie, zoals een tekening van Thijs Rinsema (Drachten, 1877). Hij portretteerde zijn nichtje Nelli de Vrieze (1909-1996), een van de eerste vrouwen die in de zomer van 1935 als ‘air hostess’ in dienst kwam van KLM. Het museum verwierf nog een topstuk van Friese bodem: een unieke vergulde Domburgfibula uit de zevende eeuw, versierd in Scandinavische stijl. Detectorzoeker Robbert Velt vond de mantelspeld in de omgeving van het Friese Swichum. Met de aankoop van het werk Osedax (2010) van Edgar Cleijne (1963, Eindhoven) en Ellen Gallagher (1965, Providence, Verenigde Staten) is een indrukwekkende installatie toegevoegd aan de Collectie Nederland. Het Fries Museum is het eerste museum in Nederland met werk van de internationaal gevierde Gallagher in de collectie.

Osedax - Foto Ruben van Vliet
Osedax - Foto Ruben van Vliet
Portret van Nelli de Vrieze, Thijs Rinsema, 1918, Collectie Fries Museum, Leeuwarden
Portret van Nelli de Vrieze, Thijs Rinsema, 1918, Collectie Fries Museum, Leeuwarden
Domburgfibula - Foto Marco Hulshof
Domburgfibula - Foto Marco Hulshof

De collectie is in 2020 verrijkt met bijzondere werken, zoals Osedax van Edgar Cleijne en Ellen Gallagher (links), een portret van Nelli de Vrieze (midden) en een vergulde dombergfibula (rechts). 

onderwijs

17.000 kinderen en jongeren bezochten dit jaar het museum, waarvan 7.600 in schoolverband. Door nauw samen te werken met scholen, cultuurcoaches en museumdocenten konden de onderwijsprogramma’s veelal gewoon doorgaan. Scholen uit dorpen waar Vikingschatten gevonden zijn kregen een VIP-tour door Wij Vikingen. In Other.Worldly lieten studenten van de docentenopleiding theater zich inspireren tot theatrale videoproducties. Dit materiaal werd vervolgens weer gebruikt in de lessen voor het voortgezet onderwijs. In het Fries Verzetsmuseum ontdekten ruim 600 studenten van het Friesland College wat vrijheid voor hen betekende. Zij legden dit in een workshop vast op hun eigen tegeltje. Alle tegels samen vormen na de winter een kunstwerk op de campus van het Friesland College in Leeuwarden. 

Onderwijsprogramma Theatervoorstelling - Foto David Vroom
Onderwijsprogramma Theatervoorstelling - Foto David Vroom
Vrijheidstegels
Vrijheidstegels

activiteiten

Het museum organiseerde zo'n 80 innovatieve activiteiten voor uiteenlopende groepen volwassenen. Tijdens Hollandse Meesters on Tour gingen drie films van de succesvolle serie Hollandse Meesters van de 21ste eeuw in première. Het festival ontving lovende reacties uit de Nederlandse kunstscene. In de landelijke muziekcompetitie Art Rocks lieten muzikanten zich inspireren door een kunstwerk uit de collectie van topmusea. Het Fries Museum ontving maar liefst 32 inzendingen. Rapper en zangeres S10 gaf een uitverkochte masterclass. Kunstenaars Machiel Braaksma, Jamila Faber, Ellen Mandemaker en B.C. Epker maakten kunstwerken van ingeleverde kapotte spullen in de Artistieke Repair Shop, een initiatief van Warming Up en het Fries Museum. In het Fries Verzetsmuseum waren deelnemers soms tot tranen geroerd terwijl ze hun verhaal over oorlog of vrijheid vertelden aan Liefdesbodes Anne Brouwer en Lieke van den Krommenacker, die het ter plekke optekenden. Het project was onderdeel van het programma Over de drempel van de gemeente Leeuwarden, waarbij cultuurmakers zich inzetten om eenzaamheid te verminderen en ontmoetingen te stimuleren. Samen met Kwadrantgroep organiseerde het museum rondleidingen en workshops voor mensen met dementie. Deze samenwerking is met een jaar verlengd én uitgebreid. Bewoners en cliënten met dementie kunnen nu ook met hun partner of mantelzorger deelnemen aan een reguliere rondleiding, en er komen rondleidingen met een doventolk. Een replica van Amo Me, Amo Te van Alma-Tadema is door het museum toegevoegd aan de rijdende expositie Topstukken on Tour van de Museum Plus Bus. De bus rijdt langs woonvoorzieningen voor ouderen. Het museum is daarnaast een samenwerking aangegaan met Musea bekennen kleur. In dit samenwerkingsverband zetten musea zich in om diversiteit en inclusie te verankeren in hun DNA.

Artistieke Repair Shop - Foto Ruben van Vliet
Artistieke Repair Shop - Foto Ruben van Vliet
Art-Rocks - Foto David Vroom
Art-Rocks - Foto David Vroom
De Liefdesbode voor Fries Museum - foto Nienke Maat
De Liefdesbode voor Fries Museum - foto Nienke Maat

Kapotte spullen werden kunstwerken in De Artistieke Repair Shop (links), muzikanten lieten zich inspireren door kunst bij Art Rocks en in de Liefdesbodes tekenden verhalen over oorlog of vrijheid op (rechts).

In een jaar waarin op evenementgebied weinig mogelijk was, heeft het museum zijn gebouw opengesteld voor uiteenlopende initiatieven. Zo kon Claudy Jongstra tijdens de sluiting in het voorjaar in de hal werken aan haar monumentale installatie NINE voor Museum De Lakenhal in Leiden. Ook kunstbende, Explore the North, de Vredeman de Vries prijs voor architectuur en het miniatuurhuis van Stoereloer maakten dit jaar gebruik van de ruimte. De museumwinkel werd uitgebreid met een webshop, te bezoeken via friesmuseum.nl/webshop.

Claudy_Jongstra in de hal - foto David Vroom
Claudy_Jongstra in de hal - foto David Vroom
MuseumPlusBus - Fries Museum - Ruben van Vliet
MuseumPlusBus - Fries Museum - Ruben van Vliet
Hollandse_Meesters_Festival - Foto David Vroom
Hollandse_Meesters_Festival - Foto David Vroom

Claudy Jongstra werkte in een gesloten museum aan een enorm kunstwerk (links), en replica van Amo Me, Amo Te van Alma-Tadema werd toegevoegd aan de rijdende expositie Topstukken on Tour van de Museum Plus Bus (midden) en we organiseerden een festival rond de premiére van drie films van Hollandse Meesters van de 21ste eeuw (rechts).

over de bezoeker

Het effect van de de Coronamaatregelen was duidelijk terug te zien in het bezoekersprofiel. Bezoekers kwamen vaker uit de buurt en waren gemiddeld iets jonger dan voorheen. Er kwamen in 2020 zo'n 5.000 bezoekers uit het buitenland en 22.000 Friezen.

Het aandeel museumkaarthouders is afgenomen ten opzichte van 2019, terwijl het aandeel losse verkoop steeg. Dit komt doordat het museum in de zomer relatief veel toeristen heeft ontvangen.  

economische impact

Ondanks de vele beperkingen kwamen er 74.000 bezoekers naar het Fries Museum, waarvan toch nog 52.000 van buiten de provincie. Hiervan kwamen 36.000 speciaal voor het museum naar Friesland. Dit was met name te danken aan Wij Vikingen. Gezamenlijk gaven de bezoekers meer dan 3 miljoen euro uit aan eten en drinken, overnachten, winkelen en andere activiteiten. 6.700 mensen bleven bovendien een of meerdere nachten slapen. Het museum zorgde zo voor meer dan 10.000 overnachtingen in de regio. 

online

Ook tijdens de sluitingen bleef het museum het Ferhaal fan Fryslân online vertellen, met live rondleidingen en lezingen door conservatoren vanuit hun woonkamer. Sinds 4 mei is de tentoonstelling Oog in Oog met Oorlog samen met de vaste presentatie van het Fries Verzetsmuseum online te bekijken via virtueletour.friesverzetsmuseum.nl. Ook de webpagina Thuis doen, met collectieverhalen, blogs, podcasts en spelletjes was populair. In totaal werden deze digitale tentoonstellingen en activiteiten 30.000 keer bezocht. 

Conservator Diana Spiekhout gaf een lezing vanuit huis
Conservator Diana Spiekhout gaf een lezing vanuit huis
Directeur tentoonstellingen Femke Haijtema gaf een rondleiding door Oog in Oog met Oorlog.
Directeur tentoonstellingen Femke Haijtema gaf een rondleiding door Oog in Oog met Oorlog.

Conservator Diana Spiekhout gaf een lezing vanuit haar woonkamer en directeur tentoonstellingen Femke Haijtema gaf een rondleding door Oog in Oog met Oorlog. Samen met LF2028 organiseerden we een reeks live rondleidingen via Facebook.

Museum op school, waarbij museumdocenten een museumles over Other.Worldly in de klas gaven, loste voor scholen het vraagstuk van vervoer in coronatijd op. In Fotomysteries riep het museum de hulp in van de Friese mienskip bij het onderzoeken van de fotocollectie. Van ruim de helft van de foto’s werd ontdekt wie erop stonden en wat het verhaal erachter was. Het museum lanceerde vanuit Bries, een samenwerking met kunstinitiatief VHDG, een ‘open call’ om de Friese kunstenaars een hart onder de riem te steken. Tot slot kon iedereen in de donkere decemberdagen een gratis kaartje versturen naar pake en beppe via friesmuseum.omapost.nl. Er werden 2.100 artikelen over het museum gepubliceerd met een gezamenlijke mediawaarde van 3,3 miljoen euro.

financiën

We sluiten het boekjaar 2020 positief af, dankzij overheidssteun, een meevaller met het zomertoerisme en doordat we zuinig zijn geweest. We zijn blij dat we hierdoor niemand hoeven te ontslaan en met lokale activiteiten zzp’ers aan het slag kunnen houden. Daarnaast willen we met dit geld bijdragen aan het herstel van de gastvrijheidseconomie in Fryslân. Een deel is bestemd voor een grote tentoonstelling in het najaar van 2021, Icons, waarvoor mensen uit heel Nederland naar Fryslân komen om te eten, drinken, slapen en shoppen.  

baten

  2019 2020
directe opbrengsten 1.604 755
indirecte opbrengsten 30 30
subsidies 2.935 2.999
overige bijdragen 1.183 3.041
rentebaten 62 57
totaal 5.814 6.882


lasten

  2019 2020
salarissen, sociale lasten 2.692 2.419
afschrijvingen op vaste activa 137 139
aankopen 177 232
collectiefunctie 252 107
publieksfunctie 1.970 732
huisvestingskosten 1.113 1.009
overige kosten 648 473
inkopen 214 95
rentelasten 93 80
totaal 7.296 5.286
resultaat -1.482 1.596

 

organisatie

Het Fries Museum vormt samen met Keramiekmuseum Princessehof een gezamenlijke organisatie. In 2020 werkten 68 personen bij de organisatie. Zij werkten 41,15 fte voor het Fries Museum. Daarnaast waren er 33 stagiars, 32 uitzendkrachten en zzp'ers en maar liefst 177 vrijwilligers. Informatie over de medewerkers en raad van toezicht vind je hier

partners, vrienden en sponsors

Verder heeft het Fries Museum een zakelijke vriendenclub van 50 leden en nog eens 600 particuliere vrienden die het museum financieel en moreel steunen. Gezamenlijk dragen zij jaarlijks circa 100.000 euro bij aan bijzondere projecten binnen het museum. Het museum startte ook een nieuwe exclusieve vriendengroep: de Alma-Tademakring. BankGiro Loterij VIPkaarthouders mochten dit jaar meermaals introducés meenemen. Het museum verwelkomde dankzij de actie 2.500 extra bezoekers. Ook de actie met Arriva is verlengd, waarbij bezoekers een een goedkoop trein- en buskaartje kunnen kopen bij hun museumticket. De museumwinkel is sinds 2020 ook online te bezoeken via friesmuseum.nl/webshop.
 

partners

Provincie Fryslân
Gemeente Leeuwarden
de BankGiro Loterij
de Ir. Abe Bonnema Stichting

 

fondsen 

Barbas-van der Klaauw Fonds
Boelstra-Olivier Stichting
De Gijselaar-Hintzenfonds
EZ/Kompas
Fonds 21
Herbert Duintjer Fonds
Het Nieuwe Stads Weeshuis
het Samenwerkingsverband Noord-Nederland
J.E. Jurriaanse Stichting
Joes Lemmers Fonds
Koninklijk Fries Genootschap
Leeuwarden-Fryslân 2028
Leeuwarder Ondernemers Fonds
M.A.O.C. Gravin van Bijlandt Stichting
Margarethe Petronella Fonds
Meindersma-Sybenga Stichting
Mondriaan Fonds
Ottema-Kingma Stichting
Prins Bernhard Cultuurfonds: Ginkgo Fonds
St. Anthony Gasthuis
Stichting Fonds Oostersche Handel en Reederijen
Stichting Friesland 1940-1945
Stichting Siebolt Foundation
Vaderlandsch Fonds
van Heloma Stichting
Vereniging Rembrandt en haar Saskia Cirkel
vfonds
Vrienden van het Fries Museum
VSBfonds
Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting

 

zakelijke vrienden

ABN AMRO MeesPierson
Accent Automisering
Arriva Personenvervoer Nederland BV
Ayold B.V.
Bètha architecten
Botma Business Consultancy
Bourguignon Lease
Bouwgroep Dijkstra Draisma
Buro Mpower
De Friesland
De Haan Advocaten & Notarissen
De Noordhoek Schilderwerken
Gerben Reitsma Bloemist
Koninklijk De Vries Verpakkingen
FMXXL
FrieslandCampina
GIMD
Grafische groep van der Eems
Haan Reklamewerk
Het Broodhuys
IJssalon La Venezia Leeuwarden
Kijlstra Ambulancezorg en Personenvervoer
Klus2Fix
Kuijpers Service B.V.
NDC Mediagroep
Omrin
Oving
PTH Groep
Rabobank Leeuwarden-Noordwest Friesland
Schoonmaakbedrijf Tiemersma
Royal Steensma
Senior Staffing
Smart Group Holding BV
Snakeware
Stenden Hogeschool
Stichting 't Rijke Leven
Stichting KwadrantGroep
Taxquis Fiscalisten
Tuinen met Gevoel
Van der Let & Partners Identity
Veenman B.V.
Vision Direct
Vliegbasis Leeuwarden
VNO-NCW MKB Noord
Watjeziet
WEDA BigID
Weitenberg Assurantiën
WestCord Hotels
Wetsus
World Trade Center Leeuwarden

 

© Fries Museum - alle rechten voorbehouden disclaimer privacybeleid