jaarverslag

2018
recordjaar voor fries museum
jaarverslag

jaarverslag 2018

recordjaar voor fries museum

349.834 bezoekers

rapportcijfer 8,2

Rij voor Escher op reis - Foto Ruben van Vliet
Rij voor Escher op reis - Foto Ruben van Vliet
Fries Museum -  Foto door Ruben van Vliet
Fries Museum - Foto door Ruben van Vliet

tentoonstellingen geopend in 2018

Het Fries Museum in Leeuwarden trok in het Culturele Hoofdstadjaar 2018 meer bezoekers dan ooit. Maar liefst 350.000 mensen bezochten het museum, nagenoeg twee keer zoveel als het vorige record uit 2016 (175.977). Het hoge aantal bezoekers was vooral te danken aan de blockbuster Escher op reis. Door de ongekende populariteit van de tentoonstelling was het museum tussen 28 april en 28 oktober bijna dagelijks uitverkocht. Het museum verruimde daarom meermaals de openingstijden. Aan de hand van meer dan tachtig originele prenten, circa twintig tekeningen en diverse foto’s en voorwerpen volgde je in de tentoonstelling zijn ontwikkeling van grafisch talent tot wereldberoemd kunstenaar. Escher op reis werd goed ontvangen door de pers en bezoekers gaven de tentoonstelling een 8,4. Van de bezoekers kwam 96% speciaal voor de Eschertentoonstelling naar het museum.

Tot en met 2 april was Mata Hari: de mythe en het meisje te zien, waar 92.781 bezoekers op afkwamen (waarvan 57.000 in 2018). Het museum sloot 2018 af met Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw. De tentoonstelling over het beroemdste koppel uit de Gouden Eeuw in Friesland kreeg lovende kritieken. De Telegraaf vond het ‘een ontroerende tentoonstelling’, Trouw gaf vijf sterren en bezoekers waarderen de tentoonstelling met een 8,5. Een van de topstukken was Saskia en profil in rijk gewaad (1633-1642). Dit portret van Saskia is een van Rembrandts meest persoonlijke meesterwerken en was voor het eerst in ruim 250 jaar in Nederland te zien. De tentoonstelling vormde de prelude van het Rembrandtjaar in 2019.

 
Bezoeker in Rembrandt & Saskia - Foto Ruben van Vliet
Bezoeker in Rembrandt & Saskia - Foto Ruben van Vliet
Bezoekers in Phantom Limb - Foto door Ruben van Vliet
Bezoekers in Phantom Limb - Foto door Ruben van Vliet
Bezoeker in Escher op Reis - Foto Ruben van Vliet
Bezoeker in Escher op Reis - Foto Ruben van Vliet

In de tentoonstelling Phantom Limb: Art beyond Escher namen tien hedendaagse kunstenaars uit binnen- en buitenland je mee naar een wereld waarin niets is wat het lijkt, door te spelen met contrast, licht, orde, perspectief, oneindigheid en ruimtelijkheid. De Volkskrant, Trouw en Elsevier gaven de tentoonstelling vier sterren. De presentaties Fries Land, De elf steden en Friezen zijn sinds 26 januari 2018 te zien rondom de vaste tentoonstelling Ferhaal fan Fryslân. Daarnaast openden drie kleinere presentaties met hedendaagse kunstenaars uit Friesland maar ook ver daarbuiten.

tentoonstelling periode rapportcijfer
Fries Land Te zien sinds 26 januari 2018  
De elf steden Te zien sinds 26 januari 2018  
Friezen Te zien sinds 26 januari 2018  
Phantom Limb: Art beyond Escher 26 januari 2018 t/m 6 januari 2019  
Feiko Beckers: bearable 26 januari 2018 t/m 29 april 2018  
Hindeloopen Chris Kabel Te zien sinds 31 maart 2018  
Escher op Reis 28 april 2018 t/m 28 oktober 2018 8,4
Anne de Vries: Qrowd Qontrol 19 mei 2018 t/m 19 augustus 2018  
Noorderlicht: Simulacrum II 8 september 2018 t/m 25 november 2018  
Lennart Lahuis: Constant Escapement 8 december 2018 t/m 24 maart 2019  
Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw 28 november 2018 t/m 17 maart 2019 8,5
Abe Bonnemaprijs 2018 20 november t/m 6 januari 2019  
Twee expositites in het Medisch Centrum Leeuwarden Elk een half jaar in het Medisch Centrum Leeuwarden  

collectie

Na 2018 is van 75% van de collectie een digitale foto beschikbaar. Aan het eind van 2017 was dit 66%. Het museum toonde dit jaar 350 bruiklenen, waaronder veel werken van M.C. Escher. Er was ook veel aandacht voor de eigen collectie. Het museum toonde 924 eigen werken. Voor Rembrandt & Saskia konden 20 schilderijen gerestaureerd worden, met steun van de Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting. Vanuit het Kolleksjesintrum Fryslân is het museum een ruimhartige partner voor bruiklenen geworden. Een deel van de ruim 1800 uitstaande bruiklenen is te zien in de tentoonstelling Frysk – 100 jaar schilderkunst in Friesland in Museum Belvédère. Ook heeft het museum bijgedragen aan de inrichting van het Van Eysingahuis, dat door de Vereniging Hendrick de Keyser als museumhuis is opengesteld.

aanwinsten

De collectie van het Fries Museum is in 2018 uitgebreid met een paar indrukwekkende werken. Met Dag en Nacht (1938) heeft het museum een sleutelwerk van de in Leeuwarden geboren kunstenaar Maurits Cornelis Escher aangekocht. Aan de Mata Haricollectie zijn haarlokjes, foto’s en persoonlijke bezittingen van haar kinderen toegevoegd. In opdracht van het Fries Museum maakte de landschapsfotograaf Hans Wilschut foto’s van de Friese elf steden en Drachten en Heerenveen. Wilschut liet zich hierbij inspireren door oude schetsen, prenten en tekeningen uit de collectie van het Fries Museum. Deze zijn samen met de foto’s te zien in De Elf Steden. Daarnaast is D9T (Rachel’s Tribute) (2015) van Éric Van Hove (Algerije, 1975) verworven, een complex en gelaagd werk gebaseerd op het motorblok van een Caterpillar D9 bulldozer. Van Hove demonteerde het motorblok van deze bulldozer en vroeg verschillende ambachtslieden de afzonderlijke onderdelen na te maken, met uiteenlopende materialen uit alle hoeken van de wereld. De D9T is sinds 2 februari 2019 te zien in Éric Van Hove: Fenduq.

Aankoop persoonlijke items Mata Hari - foto door Hesmerg
Aankoop persoonlijke items Mata Hari - foto door Hesmerg
D9T Rachels Tribute 2015 Eric Van Hove
D9T Rachels Tribute 2015 Eric Van Hove
Dag en Nacht (1938), M.C. Escher © the M.C. Escher Company B.V. All rights reserved. www.mcescher.com
Dag en Nacht (1938), M.C. Escher © the M.C. Escher Company B.V. All rights reserved. www.mcescher.com

onderwijs

Het uitgebreide educatieaanbod zorgde in 2018 voor meer dan 15.000 schoolbezoeken. MBO-studenten van ROC Friesland College brachten een bezoek aan Mata Hari: de mythe en het meisje en werkten aansluitend aan een collage waarmee ze hun beeld van Mata Hari lieten zien. Studenten van D’Drive organiseerden rond de tentoonstelling een evenement met zang, dans, muziek, theater, een expositie, film en modeontwerpen. 7.300 leerlingen verwonderden zich bij Escher op reis en Phantom Limb en 3.200 leerlingen kregen een gastles over Escher op school. In het mienskipsproject Planeet Escher kwam Escher buiten de museummuren tot leven, met 3D street art, Escher in het graan en de grootste gehaakte deken ter wereld.

D'Drive meets Mata Hari - Foto Ruben van Vliet
D'Drive meets Mata Hari - Foto Ruben van Vliet
Onderwijsprogramma Escher op reis
Onderwijsprogramma Escher op reis
Grootste Gehaakte Deken voor Planeet Escher - Foto Marc de Fotograaf
Grootste Gehaakte Deken voor Planeet Escher - Foto Marc de Fotograaf

activiteiten en zakelijke bijeenkomsten

Meer dan 13.000 kinderen en jongeren bezochten het museum buiten school om. Zij kwamen bijvoorbeeld voor de uitverkochte vakantieactiviteiten. In totaal organiseerde het museum dit jaar 170 activiteiten voor jong en oud, die de drempel tot het museum verlaagden of verdieping boden.

Meer dan 9.500 bezoekers namen deel aan de activiteiten, zoals de lezingen rondom Escher op reis en diverse kunstworkshops. Daarnaast organiseerde het museum 170 zakelijke bijeenkomsten.

 
Zakelijk diner in het Fries Museum
Zakelijk diner in het Fries Museum
Kinderworkshops
Kinderworkshops

over de bezoeker

Het Fries Museum in Leeuwarden trok in het Culturele Hoofdstadjaar 2018 meer bezoekers dan ooit. Maar liefst 350.000 mensen bezochten het museum, nagenoeg twee keer zoveel als het vorige record uit 2016 (175.977). 

 

bezoekers1
bezoekers1
bezoekers2
bezoekers2
bezoekers3
bezoekers3
bezoekers4
bezoekers4

economische impuls

Uit onderzoek blijkt dat 249.000 bezoekers speciaal voor het Fries Museum naar Leeuwarden kwamen. Samen gaven zij minstens 13 miljoen euro uit in de stad en de regio. Bovendien bleven 35.000 bezoekers een of meerdere nachten slapen. Het museum zorgde zo voor meer dan 66.000 overnachtingen in de regio. Er kwamen 35.000 bezoekers uit het buitenland en 76.000 - ofwel maar liefst een op negen - Friezen.

online

Gedurende het gehele jaar werd de website een miljoen keer bezocht. Na de homepage werd de tentoonstellingspagina van Escher op reis het meest bekeken. Op social media groeide het bereik van het museum. Op Facebook steeg het aantal vind-ik-leuks van 22.370 naar 28.809. Op Twitter heeft het museum 13.182 volgers en op Instagram 3.330. Er werden 4.176 artikelen over het museum gepubliceerd met een gezamenlijke advertentiewaarde van 6,5 miljoen euro.

financiën

Ook op financieel vlak was 2018 voor het Fries Museum een succesvol jaar. Het museum genereerde maar liefst 74% van de inkomsten zelf. De volledige bijdrage van het provinciale Evenementenfonds aan de drie tentoonstellingen voor Leeuwarden-Fryslân 2018 is terugverdiend en meteen geïnvesteerd in de tentoonstellingen Rembrandt & Saskia in 2018 en Wij vikingen in 2019. Met een ander deel van het resultaat kan het museum kennis en ervaring alvast in 2019 en 2020 vasthouden en een start maken met de doorontwikkeling van het museum richting 2023. Er is ook geld voor nieuwe collectieprojecten vanaf 2020 en het onderhoud van het gebouw kan op peil worden gehouden. Zorgelijk is evenwel dat al deze ontwikkelingen slechts mogelijk zijn door dit eenmalige resultaat. Zonder veranderingen in de basisfinanciering, die bij vergelijkbare musea in Nederland gemiddeld 55% hoger is, valt het Fries Museum vanaf 2021 terug op de zeer beperkte mogelijkheden die het in 2015 had. Daarom zoekt het museum volop naar publieke en private partners die samen het culturele succes van Friesland willen voortzetten en bereid zijn erin te investeren.

baten

  2017 2018
directe opbrengsten 1.995 5.291
indirecte opbrengsten 30 30
subsidies 2.889 2.889
overige bijdragen 1.320 2.046
rentebaten 68 64
totaal 6.301 10.320

lasten

  2017 2018
salarissen, sociale lasten 2.188 2.728
afschrijvingen op vaste activa 133 120
aankopen 172 450
collectiefunctie 67 137
publieksfunctie 1.526 2.571
huisvestingskosten 1.014 1.274
overige kosten 602 846
inkopen 260 659
rentelasten 85 271
totaal 6.047 9.056

 

eigen inkomsten

Maar liefst 72% van de baten werd in 2018 door het museum zelf gegenereerd.

omzet museumwinkel

De omzet van de museumwinkel was in 2018 meer dan het twee keer zo hoog als in 2017. Vooral de publicaties bij de tentoonstellingen Escher op reis en Rembrandt & Saskia waren populair.

personeel

In 2018 werkten 50 personen met 41,6 fte bij het Fries Museum. Daarvan zijn 15 medewerkers extra aangenomen voor tentoonstellingen en collectieprojecten. Daarnaast waren er maar liefst 130 vrijwilligers, 4 werkervaringsplekken en 48 stagiairs. De hele organisatie (samen met Keramiekmuseum Princessehof) telt 325 medewerkers.

 

vrienden, partners en sponsors

Het museum zoekt steeds meer de samenwerking met het bedrijfsleven op. Zo ondertekende het museum in 2017 al een meerjarig partnerschap met Aegon. ING was hoofdsponsor van Escher op reis. Hierdoor konden meer dan 23.000 ING-klanten hun kaartje voor de tentoonstelling tegen 50% korting kopen. Dankzij een samenwerking met het Blockbusterfonds en de BankGiro Loterij konden BankGiro Loterij VIPkaarthouders gratis een introducé meenemen naar Escher. Het museum verwelkomde dankzij de actie bijna 28.000 bezoekers. Arriva organiseerde voor Planeet Escher een bustour langs Escher in het Graan. Naast de samenwerkingen heeft het museum 41 zakelijke vrienden. De particuliere vriendenclub van het museum kent inmiddels 640 leden die het Fries Museum financieel en moreel steunen. Gezamenlijk dragen zij jaarlijks circa honderdduizend euro bij aan bijzondere projecten binnen het museum. 

zakelijke vrienden
ABN AMRO MeesPierson
Arriva Personenvervoer Nederland BV
Bètha Architecten
Botma Business Consultancy
Bourguignon
Bouwgroep Dijkstra Draisma
De Friesland
De Haan Advocaten & Notarissen
De Noordhoek Schilderwerken
Drukkerij de Vries
Energie Service Friesland
Faber Exposize / Haan Reclamewerk
FMXXL
FrieslandCampina
Gimd
Grafische groep van der Eems
Kijlstra
Klus2Fix
Kuijpers 
La Venezia
NDC Mediagroep
Omrin
PTH Groep
Rabobanken NW-Friesland 
Royal Steensma
Schoonmaakbedrijf Tiemersma
Senior Staffing
Smart Group
Snakeware
Stenden Hogeschool
Stichting 't Rijke Leven
Van der Let & Partners Idenity
Veenman
Vision Direct B.V.
Vliegbasis Leeuwarden
VNO-NCW Noord
Watjeziet
WEDA Design & Advertising
Weitenberg Assurantiën
WestCord Hotels
Wetsus

 

 
arriva
arriva
aegon
aegon
partners, fondsen en sponsoren
Aegon
BankGiro Loterij
Boelstra-Olivier Stichting
de Ir. Abe Bonnema Stichting
de Ir. Abe Bonnema Stichting
De Rijksoverheid
EZ/Kompas
Fonds 21
Fonds Bolsward-Dronrijp 1993
Fonds voor Cultuurparticipatie
Gemeente Leeuwarden
Gifted Art
ING
Koninklijk Fries Genootschap
Leeuwarder Ondernemers Fonds
Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018
Mondriaan Fonds
Nelleke Nix Studio Gallery Press Inc.
Nieuwe Stads Weeshuis
Prins Bernhard Cultuurfonds
Provinsje Fryslân
P.W. Janssen’s Friesche Stichting
Rabobank
Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed
de Rijksoverheid
Samenwerkingsverband Noord-Nederland
St. Anthony Gasthuis
Stichting Herbert Duintjer Fonds
Stichting Juckema-Sideriusfonds
Stichting Ritske Boelema Gasthuis
Stichting Siebolt Foundation
Stichting Woudsend Anno 1816
Stimuleringsfonds Creatieve Industrie
Vereniging Rembrandt
Vrienden van het Fries Museum
VSBfonds
Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting
Zabawas
© Fries Museum - alle rechten voorbehouden disclaimer privacybeleid