merktekens

ontdekt
bij middeleeuws zwaard
merktekens

merktekens ontdekt bij restauratie

te zien vanaf 10 september

Bij de voorbereidingen voor de nieuwe tentoonstelling Vrijheid, Vetes, Vagevuur: de middeleeuwen in het Noorden zijn niet eerder waargenomen inscripties ontdekt bij een zwaard uit ca. 1200-1400. De vondst werd gedaan door het restauratieatelier van Paulien Kaan in Oostwold. Vermoedelijk gaat het om merktekens van de heilige drie-eenheid “OOO”, een symbool voor de vader, de zoon en de heilige geest. Het zwaard wordt vanaf 10 september voor het eerst tentoongesteld in het Fries Museum.

Foto na de restauratie (detail). Anderhalfhandig tweesnijdend zwaard, 1200-13501400, collectie Koninklijk Fries Genootschap. Beeld: Paulien Kaan
Foto na de restauratie (detail). Anderhalfhandig tweesnijdend zwaard, 1200-13501400, collectie Koninklijk Fries Genootschap. Beeld: Paulien Kaan
Foto na de restauratie (detail). Anderhalfhandig tweesnijdend zwaard, 1200-13501400, collectie Koninklijk Fries Genootschap. Beeld: Paulien Kaan
Foto na de restauratie (detail). Anderhalfhandig tweesnijdend zwaard, 1200-13501400, collectie Koninklijk Fries Genootschap. Beeld: Paulien Kaan

Ter voorbereiding op de nieuwe tentoonstelling Vrijheid, Vetes, Vagevuur: de middeleeuwen in het Noorden laat het Fries Museum verschillende zwaarden, dolken en muntschatten uit het depot restaureren. De merktekens werden aangetroffen op een zogenaamd “anderhalfhandig” zwaard dat tijdens graafwerkzaamheden in het Koningsdiep bij de Poasbrug ten zuidoosten van Olterterp is gevonden. Het komt vaker voor dat de kling van dit soort zwaarden zijn gegraveerd, en dit soort religieuze tekens komen goed overeen met het toentertijd erg religieuze Tota Frisia. Restaurator Paulien Kaan reageert enthousiast: “Wat een leuke ontdekking hè! Dat is nou precies wat mijn vak zo leuk maakt.”

Statussymbool
Conservator Diana Spiekhout vertelt: “Een zwaard is voor de middeleeuwse krijger de koning van de wapens. Wie een goed zwaard wilde hebben, diende diep in de buidel te tasten, want alleen de beste smeden waren in staat een goede kling te smeden. Zwaarden zijn niet alleen wapens, ze zijn ook statussymbolen. Het zwaard van de Poasbrug is daarom zeer interessant. Wat betekenen de tekens op de kling? We denken bij de OOO-inscriptie, die mogelijk was ingelegd met goud, aan de drie-eenheid. Om meer duidelijkheid te verkrijgen over het voorwerp zullen we verder onderzoek gaan doen. Dat onderzoek richt zich niet alleen op de fysieke kenmerken van het zwaard, maar ook op de betekenis van dergelijke wapens in de dertiende en veertiende-eeuwse samenleving van Noord-Nederland.”

Foto vóór de restauratie. Anderhalfhandig tweesnijdend zwaard, 1200-13501400, collectie Koninklijk Fries Genootschap. Beeld: Paulien Kaan
Foto vóór de restauratie. Anderhalfhandig tweesnijdend zwaard, 1200-13501400, collectie Koninklijk Fries Genootschap. Beeld: Paulien Kaan
Foto na de restauratie. Anderhalfhandig tweesnijdend zwaard, 1200-13501400, collectie Koninklijk Fries Genootschap. Beeld: Paulien Kaan
Foto na de restauratie. Anderhalfhandig tweesnijdend zwaard, 1200-13501400, collectie Koninklijk Fries Genootschap. Beeld: Paulien Kaan

Vrijheid, Vetes, Vagevuur
Van 10 september 2022 tot en met 7 mei 2023 presenteert het Fries Museum Vrijheid, Vetes, Vagevuur: de middeleeuwen in het Noorden. De tentoonstelling toont nieuwe wetenschappelijke inzichten over de samenleving van het noorden in de volle en late middeleeuwen. Het Friesland van toen (Tota Frisia) strekte zich uit van de huidige provincie Friesland tot aan de Wezer in het Duitse Ostfriesland. In tegenstelling tot elders in Europa bestuurden de Friezen zichzelf, kozen ze hun eigen rechters, hadden ze een eigen taal en een eigen kenmerkende kledingstijl. Aan de hand van de rijke archeologische collectie middeleeuwse voorwerpen van het Fries Museum, aangevuld met (inter)nationale bruiklenen, komt de eigenzinnige, verdwenen wereld van Friesland tussen 1067-1567 tot leven. Deze grote tentoonstelling sluit naadloos aan op het hooggewaardeerde Wij Vikingen in 2019.
 
Deze tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds (het publieke stimuleringsfonds voor beeldende kunst en cultureel erfgoed), Prins Bernard Cultuurfonds, Provincie Fryslân, Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting, Leeuwarder Ondernemerfonds, Stichting Het Nieuwe Stads Weeshuis en het Old Burger Weeshuis

Het Fries Museum wordt mede gefinancierd door de Provincie Fryslân, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Gemeente Leeuwarden, de VriendenLoterij, de Ir. Abe Bonnema Stichting en de Vrienden van het Fries Museum.

© Fries Museum - alle rechten voorbehouden disclaimer privacybeleid