druk met kunst

40 jaar steendrukker rento brattinga

In de zomer van 2017 presenteerde het Fries Museum een selectie werken uit de steendrukkerij van Rento Brattinga. Het ging om lithografieën (met steen op papier geperste prenten) waarvoor kunstenaars geëxperimenteerd hebben met drukwerktechnieken. Druk met kunst toonde werk van onder anderen Armando, Marlene Dumas, Günther Tuzina en Jan Dibbets. Achter elke prent schuilt een complex of bijzonder maakproces.

In 1976 startte Rento Brattinga Steendrukkerij Amsterdam. Zijn werkplaats aan de Lauriergracht groeide in veertig jaar tijd uit tot een trekpleister voor de Nederlandse en internationale kunstscène. Van elke oplage die gemaakt werd in de steendrukkerij bleef een door de kunstenaar gesigneerd exemplaar, ‘voor Rento’ achter. In 2002 werden deze prenten opgenomen in de collectie van het Fries Museum. Sindsdien is de collectie ieder jaar aangevuld met nieuwe exemplaren.

Dit jaar sloot de drukkerij haar deuren na het maken van de laatste prent: een lithografie van Brattinga’s gietijzeren drukpers getekend door Maze de Boer. Het resultaat is, samen met een film van de totstandkoming van deze prent, in de tentoonstelling te zien. De video toont fragmenten van het proces dat de kunstenaar doorliep, van het prepareren van de steen tot aan de laatste drukgang.

ode aan de drukwerkkunst

Prenten, foto’s en video’s illustreren de wisselwerking tussen het creatieve proces en de technische mogelijkheden in de steendrukkerij. Zo vonden beeldend kunstenaar Berend Strik en Rento Brattinga samen een manier om draden in een digitale prent te persen. Bij iedere druk zijn de draden op een andere manier in de prent geperst. Het resultaat van hun samenwerking heet Every (Wo)man en is in de tentoonstelling te zien.

Ook Anuli Croon werkte samen met Rento Brattinga. Zij gebruikt voor het maken van haar schilderijen zelfgemaakte sjablonen en stempels. Deze grafische benadering van de schilderkunst was voor Brattinga aanleiding om haar uit te nodigen in zijn steendrukkerij. Ze werkten samen aan een linosnede waarin de heldere kleuren en eenvoudige vormen, waar Croon om bekend staat, verwerkt zijn. In samenwerking met Carel Visser werden talloze houtdrukken gedrukt met natuurlijke producten als vlas en veren.

rento brattinga

Vanaf het einde van de jaren 70 was de steendrukkerij van Rento Brattinga in Amsterdam een trekpleister voor grote namen uit de wereld van grafiek. Brattinga ontwikkelde zich als drukker, uitgever en galeriehouder. In 2016 werd de laatste prent gedrukt. De zes ton wegende drukpers werd verscheept naar Azië, waar hij nog steeds wordt gebruikt.