Het Fries Museum heeft eindelijk een beeld bij de mysterieuze ‘Terpenhond’. Het hondenskelet met daarop nog het vachthaar werd in 1910 gevonden in Ferwert. Al zo’n 115 jaar maakt de hond deel uit van de rijke archeologische collectie van het museum. Toch waren er tot voorkort nog veel vragen over de hond: in welke tijd leefde het dier, hoe zag het eruit, was het gezond, hoe oud was het toen het stierf en was het een teef of reu? Dankzij het project Fries Museum op Paad kon de hond uitgebreid worden onderzocht door dr. Canan Çakirlar, universitair docent archeozoölogie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Uit het onderzoek blijkt dat het om een oud hinkend teefje ging dat leefde in de 5de of vroege 6de eeuw na Chr. Het enige wat nog ontbreekt is een passende naam. Het museum nodigt bezoekers uit om na te denken over de naam. De bedenker van de gekozen naam ontvangt een leuke prijs. Op zaterdag 4 oktober 2025 worden de ‘Terpenhond’, de onderzoeksresultaten en de nieuwe naam gepresenteerd in Hegebeintum. Met een feestelijk programma voor jong en oud vertelt het museum meer over de hond. Ook een suggestie insturen voor de naam, of meer weten over het programma? Kijk op friesmuseum.nl/terpenhond.
Als groot hondenliefhebber koesterde Diana Spiekhout, conservator van het Fries Museum, al langere tijd de wens om meer te weten te komen over ‘ús húsdier’. “De hond is meer dan slechts een archeologische vondst: een stille getuige van een samenleving waarin dieren mogelijk niet alleen een functionele rol speelden, maar ook symbolisch, emotioneel of zelfs spiritueel werden gewaardeerd. Het onderzoek naar het skelet en vachthaar van de terpenhond uit Ferwert heeft ons waardevol inzicht gegeven in het leven en naleven van dit teefje.”
Op dierendag keert de hond eenmalig terug naar haar oude omgeving, dan gaat het museum ‘op paad’ met de Terpenhond naar Hegebeintum.
gezicht en naam
Uit het onderzoek is gebleken dat het waarschijnlijk om een teefje met middellang haar gaat. Ze was een forse hond, met een lange snuit, brede kop, sterke kaakspieren en grote hoektanden. Kleiner dan een Kangal, maar vergelijkbaar met een Duitse of Hollandse herder. Op basis van het skelet en het onderzoeksrapport maakte archeoloog en kunstenaar Nikky Kruithof een impressie van hoe de hond er mogelijk uitzag.
Het skelet vertoont sporen die erop wijzen dat het teefje een hoge leeftijd bereikte: een sterk afgesleten gebit, tandvleesontsteking met verlies van kiezen en vergroeiing in de achterpoten, waardoor ze mank liep. Mogelijk bereikte ze zelfs een leeftijd tussen de 10 en 15 jaar.
Het museum is nog op zoek naar een naam voor het dier en roept iedereen op om mee te denken. Suggesties voor de naam van de Terpenhond kunnen ingediend worden via friesmuseum.nl/terpenhond.
fries museum op paad
Het onderzoek kon gedaan worden in het kader van Fries Museum op Paad. Met dit project reist het museum nog t/m 2026 door Fryslân met een bus vol échte collectiestukken die iets zeggen over de provincie, de Friezen, de Friese geschiedenis en de Friese cultuur. Op dierendag strijkt de museumbus neer in Hegebeintum waar het museum een feestelijk programma organiseert rondom de Terpenhond. Niet alleen wordt dan het onderzoek en de naam gepresenteerd, ook kunnen jong en oud genieten van een toepasselijke workshop en bijzondere verhalen. Iedereen is van harte welkom om langs te komen. Kijk voor meer informatie op friesmuseumoppaad.nl.
Fries Museum op Paad wordt mogelijk gemaakt door de VriendenLoterij.
Fries Museum op Paad wordt mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, vfonds, Cultuurfonds, Iepen Mienskipsfûns, Haaima, FGD Assurantiën, FGD Lease, Meindersma Sybenga Stichting en de Boersma Adema Stichting.
Het Fries Museum wordt mede gefinancierd door Windpark Fryslân, de Provincie Fryslân, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de VriendenLoterij, Ir. Abe Bonnema Stichting en de Vrienden van het Fries Museum.