2025

Een jaar vol dynamiek

19 December 2025

2025 was voor het Fries Museum een jaar vol beweging. Ondanks een directiewissel en een reorganisatie wist het museum telkens weer impact te maken met verrassende tentoonstellingen en activiteiten. In Fryslân was de Op Paad bus met échte collectiestukken dit jaar niet te missen. Het museum bereikte al meer dan de helft van de Friezen door een ontmoeting bij de bus of via de Op Paad-campagne. Ook met de tentoonstelling IMPACT bereikte het museum veel nieuwe bezoekers die nog niet eerder in het museum waren geweest. De tentoonstellingen Ja, ik wil! en Wybrand de Geest: Meesterlijke portretten kregen lovende reacties en werden door het publiek beoordeeld met een 8,5.

We blikken graag terug op een paar glansrijke momenten, zoals:

Het museum ontving 110.000 bezoekers, met een grote economische impact: bezoekers gaven meer dan €10 miljoen uit in Friesland.
Het verder uitbouwen van warme onderwijsrelaties leidde tot deelname van ruim 12.900 leerlingen en studenten aan één van de onderwijsprogramma’s, waarmee 2025 een succesvol onderwijsjaar is.
Eelco van der Lingen start in februari 2026 als nieuwe directeur. Hij volgt Oeds Bijlsma op die na het vertrek van Kris Callens aantrad als interim-bestuurder.
Uit imago-onderzoek blijkt dat Friezen trots zijn op het museum en dat tweederde van hen het al eens bezocht.
Het museum ging dit jaar 60 keer Op Paad met een bus vol échte collectiestukken en bereikte zo al meer dan de helft van de Friese inwoners.
De tentoonstelling Wybrand de Geest: Meesterlijke portretten werd door het publiek beoordeeld met een 8,5.
In samenwerking met de Stichting Missing Airmen Friesland is de website Luchtoorlog Friesland vernieuwd en zijn meer dan 650 vliegtuigcrashes uit de Tweede Wereldoorlog doorzoekbaar via een interactieve kaart.
Met de tentoonstelling IMPACT bereikte het museum veel nieuwe bezoekers, met name uit de eigen provincie.
Publiekslieveling Ja, ik wil! trok in totaal 100.000 bezoekers, kreeg een 8,5 als beoordeling en overweldigend veel media-aandacht.
Het Fries Museum ontving 2 Michelinsterren.
Het museum verwelkomde meer dan 50 nieuwe Vrienden.
Het Fries Museum kocht een sleutelstuk in het oeuvre van Wybrand de Geest aan: Maria Magdalena in extase, naar het voorbeeld van de Italiaanse meester Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610).

2026 en verder

Het museum gaat ook volgend jaar weer Op Paad met de collectie door Fryslân. De focus zal daarbij liggen op het bezoeken van scholen. Om in het voorjaar van 2026 maar liefst 50 primair onderwijsklassen in de provincie het speciale Redbad-programma te bieden, is in december stevig proefgedraaid met het hele team van Fries Museum op Paad en een aantal klassen. In het museum is in 2026 een tentoonstelling over Street Art te zien, waarvoor het museum samenwerkt met Writer’s Block. Vanaf september 2026 staat in het Fries Museum de legendarische Friese koning Redbad (ca. 670-719) centraal. Het Europese subsidieprogramma Interreg VI maakt 2 miljoen vrij voor de realisatie van dit project. Als initiatiefnemer werkt het Fries Museum intensief samen met acht partners uit Duitsland en Nederland aan dit grootschalige tentoonstellingsproject, dat gepaard zal gaan met een educatieprogramma, een wetenschappelijke publicatie, een publieksboek en een ‘role playing game’, gebaseerd op de historische werkelijkheid van zevende-eeuws Frisia.

Tentoonstellingen

In de tentoonstelling Wybrand de Geest, meesterlijke portretten ontdekken bezoekers waarom de Friese elite in de 17de eeuw zich zo graag door hem liet portretteren. Niemand kon rijkdom zo van het doek af laten spatten als hij. Bezoekers beoordelen de tentoonstelling met een 8,5. Wybrand de Geest opende 6 september en is te zien tot en met 1 maart 2026.
Ter gelegenheid van de landelijke herdenking van 80 jaar vrijheid, opende het Fries Verzetsmuseum de tentoonstelling IMPACT – De Luchtoorlog in Friesland, 1940-1945. Van 29 maart tot en met 27 juli 2025 kregen bezoekers een indringende blik op de gevolgen van de luchtoorlog in Friesland. Het museum bereikte met IMPACT veel nieuwe bezoekers, met name uit de eigen provincie. Bijna de helft was voor het eerst in het museum. Een groot deel kwam vanwege een specifieke interesse voor de Tweede Wereldoorlog. Bezoekers gaven een 8,6.
De tentoonstelling Ja, ik wil!, over 250 jaar trouwjurken in Nederland was te zien tot en met 16 februari dit jaar en overtrof alle verwachtingen, met 100.000 bezoekers in 7 maanden. Onder meer NOS, Shownieuws, Tijd voor Max, Blauw Bloed, NRC, het Reformatorisch Dagblad Trouw en De Volkskrant (vier sterren!) besteedden aandacht aan de expositie. De tentoonstelling is online nog te bezoeken.
Van 24 mei tot en met 26 oktober 2025 presenteerden het Fries Museum en Arcadia de tentoonstelling Veenweide Atelier: ontwerpen voor een gezonken moeras. In deze expositie ontdekten bezoekers, aan de hand van kunst en design, een verhaal van veerkracht en vernieuwing.
In Voorbij de Horizon (24 mei 2025 tot en met eind 2026) is de verbinding met de natuur het uitgangspunt. Kunstenaars uit de Fries Museumcollectie geven op verschillende manieren betekenis aan zee, getijden, bos en aan specifieke gebieden als de Noordpool, de Waddenzee en het regenwoud in Suriname. In dezelfde periode is ook de indrukwekkende installatie Toen ik de zon en de maan tegelijk zag van de Iraans-Nederlandse kunstenaar Tina Farifteh te zien.
Louwrien Wijers (Aalten, 1941) ontving dit jaar de GERRIT BENNERprijs vanwege haar toonaangevende bijdrage aan de beeldende kunst in Fryslân. Van 29 november 2025 tot en met 29 maart 2026 is haar eerste museale solotentoonstelling in het Fries Museum te zien.

Fries Museum op Paad

In Fryslân was de Op Paad bus dit jaar niet te missen. Dankzij de VriendenLoterij gaan échte museumstukken drie jaar lang op tour door de provincie en vormen op locatie de basis voor ontmoeting, verbinding en goede gesprekken. De bus is dit jaar 60 keer op pad geweest. Het museum bereikte al meer dan de helft van de Friezen door een fysieke ontmoeting bij de bus of via de toegespitste campagne. Het museum nam de ‘terpenhond’ mee naar Hegebeintum (waar ze de naam Oda kreeg), een kostbare zilveren gordel met twee chatelaines naar Kollum, een 2800 jaar oud geofferd mes naar Appelscha, de unieke pommelkap naar Witmarssum, de tekening van de oudste vrouw van Friesland, Fockje Johannes, naar Aldeboarn en De Knipe en organiseerde een pubquiz in Achtkarspelen. Het museum bezocht zeven verzorgingshuizen en haalde met de bewoners winterherinneringen op aan de hand van een schaatsschilderij van Nicolaar Baur. Daarnaast was de bus bij de aankomst van Sint Piter in Grou, het Koudumer simmerfestival, de hengstenkeuring in Leeuwarden, wintermarkten in Wommels, Balk, Harkema, Joure en Hindeloopen en stak de bus zelfs de Waddenzee over naar Terschelling. Natuurlijk mocht een bezoekje aan sponsors Haaima, FGD Assurantiën en FGD Lease niet ontbreken. Eens per maand wordt een voorwerp uit de bus uitgelicht in het programma Goeiemiddei! op Omrop Fryslân. Alle bezoekers van de bus krijgen een gratis entreekaartje voor het museum.

Collectie

De collectie met ruim 200.000 voorwerpen, de grootste provinciale collectie van Nederland, is altijd in beweging. Dit jaar leende het museum zo'n 1.900 objecten uit, met name binnen Fryslân. Als het kan, laat het museum de collectie graag zien op de plaats van herkomst. Zo keerde een eeuwenoude altaarsteen dit jaar terug naar de kerk in Langezwaag. De collectie die het Fries Museum beheert, is permanent op meer dan 100 locaties te zien.
Met name voor Wybrand de Geest zijn veel werken gerestaureerd. De Koninklijke Verzamelingen lieten schilderijen van de Friese stadhouder Ernst Casimir van Nassau-Dietz en zijn vrouw Sophia Hedwig van Brunswijk-Wolfenbüttel, de voorouders van Koning Willem-Alexander, restaureren door Lidwien Wösten. De levensgrote schilderijen zijn in het Fries Museum voor het eerst van dichtbij te bekijken: gewoonlijk hangen ze op grote hoogte in de Oud Raadzaal van Koninklijk Paleis Amsterdam. Het museum kocht ook een sleutelwerk uit het oeuvre van Wybrand: Maria Magdalena in extase, naar het voorbeeld van de Italiaanse meester Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610). Het schilderij is het enige tastbare bewijs dat De Geest niet alleen portretten schilderde, maar ook religieus werk maakte.
In september vond een bijzondere bijeenkomst plaats in het Fries Verzetsmuseum. Een delegatie van de acht kinderen, die in 1951 op een Amelander strand gefotografeerd zijn, en hun familieleden, werden na bijna 75 jaar herenigd. De kinderen verbleven destijds in De Terrorist, een vakantiehuis op Ameland dat troost bood aan nabestaanden van verzetsslachtoffers. De foto was (samen met andere foto's) aanleiding voor een expositie over De Terrorist, die nog steeds te zien is.
Achter de schermen werkt het museum aan de overgang naar een nieuwe database voor de collectie en onderzoekt het museum mogelijk AI-toepassingen. Het museum verwelkomde dit jaar Jeltsje Stobbe als nieuw hoofd Collecties.

Online

Via de websites (dit jaar zo'n 500.000 keer bezocht), de nieuwsbrief en de social mediakanalen (met een fanbase van 63.000 mensen) maakt het museum de collectie en verhalen op een laagdrempelige manier beschikbaar en bruikbaar. De social media filmpjes achter en voor de schermen van het museum bereiken een breed publiek. Het museum maakte de tentoonstellingen Wybrand de Geest en Ja, ik wil in zijn geheel online beschikbaar, om iedereen de mogelijkheid te bieden tot bezoek. Samen met Stichting Missing Airmen Friesland vernieuwde het museum ook de website Luchtoorlog Friesland, waardoor 650 crashes online doorzoekbaar zijn via een interactieve kaart.

Activiteiten en onderwijs

Het Fries Museum heeft dit jaar opnieuw ingezet op het verlagen van het drempels en het vergroten van de toegankelijkheid. Het onderwijs is hiervoor de belangrijkste doelgroep. De op maat gemaakte onderwijsprogramma’s bij de tentoonstellingen Ja, ik wil!, IMPACT, hedendaagse kunst en Wybrand de Geest werden vol lof ontvangen. Bij de ontwikkeling van alle programma’s voor het primair onderwijs stond het kinderdirectieteam weer met raad en daad terzijde. Het Fries Verzetsmuseum organiseerde ‘Weet wat je zegt', een burgerschapsproject waarin leerlingen van het primair onderwijs debatteren over thema's als vrijheid en democratie. Met voortgezet onderwijsleerlingen werd dit jaar een pilot gedraaid van het debatprogramma. De tentoonstelling IMPACT bood zowel primair en voortgezet onderwijs als middelbaar beroepsonderwijs een extra mogelijkheid in de voor het Verzetsmuseum drukke periode rondom herinneringsdata van WOII een betekenisvol bezoek aan het museum te brengen. Het Fries Verzetsmuseum, Afûk en Omrop Fryslân lanceerden bovendien een nieuw educatief programma: Tsjil Tsjekt - Oarloch yn 'e klasse. De Tsjil Tsjekt-special is gratis toegankelijk voor leerkrachten en brengt de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog dichter bij leerlingen van groep 7 en 8, door interactieve lessen met educatieve video's en opdrachten. Tot in het voorjaar vond de tentoonstelling For Every Atom van Semâ Bekirović nog gretig aftrek bij scholen die voor kunstprogramma’s het museum bezoeken, gevolgd door de nieuwe presentaties Voorbij de Horizon en Tina Farifteh. Met programma’s van partners Slieker Film en A guide to Leeuwarden erbij konden scholen een complete cultuurdag samenstellen, bij meerdere tentoonstellingen. De speciale terugkomkaartjes voor het onderwijs zorgen voor binding met een doelgroep die normaal niet snel over de drempel zou komen: veel leerlingen komen na hun schoolbezoek nog een keer terug met bijvoorbeeld hun ouders. Meer dan de helft daarvan bezoekt voor het eerst het museum. Ook konden dit jaar met steun van de Coöperatiekring Fryslân 12 basisschoolgroepen waarvoor een museumbezoek organiseren om diverse redenen niet vanzelfsprekend is langskomen met gratis vervoer en een museumprogramma naar keuze. Het komende jaar verblijdt het museum daar nog zo’n 20 klassen mee. Zo slecht het een drempel voor betekenisvol cultuuronderwijs in de regio. Met in totaal 12.900 leerlingen en studenten is 2025 een succesvol onderwijsjaar te noemen.
Het museum verlaagt drempels verder door het organiseren van activiteiten voor kwetsbare doelgroepen, zoals de speciale rondleidingen voor mensen met dementie, gratis kinderworkshops in vakanties (kinderen hebben altijd gratis toegang tot het museum), samenwerkingen met VluchtelingenWerk en gratis publieksopeningen van tentoonstellingen. De hal van het museum biedt podium aan wisselende exposities van partners, zoals dit jaar NHL Stenden, Fotopodium van Kunstkade, de 11fountains fotowedstrijd en Amaryllis. Aansluitend bij de tentoonstellingen organiseerde het museum rondleidingen, lezingen en gratis publieksopeningen. Voor de kleintjes werd een apart familiespoor ontwikkeld. Dit jaar lanceerde het museum ook het museumspel Lytse Pier, waarmee de hele familie op een avontuurlijke zoektocht door de tentoonstelling Ferhaal fan Fryslân kan. Hedendaagse kunstliefhebbers konden terecht bij de feestelijke afsluiting van het Veenweide Atelier en de online Art Talk van Louwrien Wijers. Op vertoon van het Boekenweekgeschenk kregen bezoekers dit jaar gratis toegang op een speciale actiedag.

Economisch

Naast de maatschappelijke en culturele impact, zorgde het museum ook voor significante economische effecten. Zo'n 95.000 mensen kwamen dit jaar speciaal voor het Fries Museum naar Leeuwarden. Ze gaven in totaal zo’n € 10 miljoen uit aan eten, drinken, winkelen en andere activiteiten. Er werden dit jaar meer dan 1.350 artikelen geschreven over het museum, met een advertentiewaarde van zo'n € 2,5 miljoen. Met publicaties bij tentoonstellingen, zoals het boek bij Ja, ik wil! en Wybrand de Geest blijft kennis ook bewaard voor de volgende generaties. Het museum verwelkomde dit jaar 50 extra vrienden. De jaarlijkse VriendenLoterij VIPdagen waren weer een groot succes. Michelin waardeerde het museum opnieuw met 2 sterren in de categorie Travel & Culture, en dat betekent dat het behoort tot de absolute top van culturele bestemmingen. Uit imago-onderzoek van Right Marktonderzoek blijkt bovendien dat Friezen trots zijn op hun museum. Het Fries Museum geniet een uitzonderlijk hoge bekendheid: 95% van de Friezen kent het museum, 67% heeft het ooit bezocht en 81% vindt het (zeer) belangrijk dat het museum blijft bestaan – als hoeder van erfgoed, verhalen en identiteit. Inwoners typeren het museum als trots op Friesland, historisch en educatief. Deze waardering sluit naadloos aan bij de rol die het museum speelt: het bewaren van de Friese geschiedenis én het delen van kennis en verhalen met nieuwe generaties. Ook passen de uitkomsten precies binnen het cultuurbeleid van provincie Fryslân Nij Poadium, waar de programmalijn Ferhaal fan Fryslân de verbinding van erfgoed en cultuur centraal stelt.

Organisatie

Achter de schermen had de organisatie het in 2025 flink te verduren. Het museum reorganiseerde door financiële tekorten en moest hierdoor afscheid nemen van waardevolle krachten. Begin dit jaar vertrok directeur Kris Callens na beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar het museum kon ook mooi nieuws naar buiten brengen: Eelco van der Lingen (54) zal per 1 februari 2026 aantreden als directeur van het Fries Museum, Keramiekmuseum Princessehof en het Fries Verzetsmuseum. Hij volgt Oeds Bijlsma op die het afgelopen half jaar, na het vertrek van Kris Callens begin dit jaar, de leiding had over de musea. Van der Lingen is sinds 2019 directeur bij het Mondriaan Fonds. Daarmee verwelkomen de Friese musea een ervaren bestuurder in het culturele veld.

Het Fries Museum en zijn activiteiten zijn dit jaar mede mogelijk gemaakt door Windpark Fryslân, Provincie Fryslân, de VriendenLoterij, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, gemeente Leeuwarden, Ir. Abe Bonnema Stichting, Mondriaan Fonds, VSBfonds, Cultuurfonds, Alma-Tadema Kring, Vrienden van het Fries Museum, Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting, Blockbusterfonds, Stichting Het Nieuwe Stads Weeshuis, Leeuwarder Ondernemers Fonds Koninklijk Fries Genootschap, M.A.O.C. Gravin van Bijlandt Stichting, Iepen Mienskipsfonds Fryslân, Meindersma-Sybenga Stichting, Cultuurfonds Fryslân, De Gijselaar-Hintzenfonds, Ottema-Kingma Stichting, Stichting Sint Anthony Gasthuis, Hendrik Muller Fonds, Stichting Friesland 1940-1945, , Vfonds, Stichting Sneek 1940-1945, Stichting Verzetsmuseum Fryslân, Frysk Blockbuster Fonds, Vereniging Rembrandt, FB Oranjewoud, Stichting Ritske Boelema Gasthuis, Boelstra Olivier Stichting, Boersma Adema Stichting, Joes Lemmers Fonds, JMfonds, Stichting Old Burger Weeshuis, Van Teyens Fundatie, Corneliastichting, Jan Roelof Geertsma Stichting, P.W. Janssen’s Friesche Stichting, Van Heloma Stichting, Stichting Herbert Duintjer Fonds, Boomsma Distilleerderij, Coöperatiekring Fryslân.