gerrit benner

benners vroegste werk

Gerrit Benner wordt op 31 juli 1897 geboren in Leeuwarden. Hij opent in 1921 een winkel in tassen en sieraden met zijn vrouw. In zijn vrije tijd houdt hij zich bezig met tekenen en schilderen, een passie die hem steeds meer in beslag zal nemen. Zijn werkzaamheden voeren hem regelmatig naar Amsterdam, waar hij in plaatselijke galerieën kennis neemt van eigentijdse kunst. In de jaren dertig krijgt Benner een aantal tegenslagen te verduren waaronder het faillissement van zijn winkel in 1937. Uit wanhoop vernietigt hij bijna al zijn werk.

kiezen voor de kunst

Na het faillissement van zijn winkel en een moeizame tijd, besluit Benner zich na de Tweede Wereldoorlog volledig op zijn artistieke werkzaamheden te richten. In 1945, Benner is dan bijna vijftig, kiest hij definitief voor de kunst. Op uitnodiging van een kennis verblijft hij regelmatig in Groningen waar hij alle ruimte heeft om te tekenen. Hij maakt schetsen van zijn omgeving waarvan hij sommige uitwerkt in  waterverf. Ook schildert hij vanuit zijn fantasie. Paarden, bossen, koetsen en boten zijn terugkerende thema’s en zullen dat blijven. 

“Ik ben doorgegaan omdat schilderen voor mij  ̶  en neemt u mij niet kwalijk dat ik een groot woord gebruik  ̶  omdat het zo’n hartstochtelijke begeerte voor me was. Het heeft alles te maken met het feit dat ik mezelf wou zijn. Dat heb ik geprobeerd en dat probeer ik nog.”

In de jaren die volgen maakt Benner kennis met andere kunstenaars, waaronder Karel Appel en Corneille. Zijn horizon verbreedt zich. Benner schildert niet langer donkere landschappen maar juist uitgesproken kleurrijke voorstellingen. Dit werk blijft niet onopgemerkt. De eerste tentoonstellingen in Groningen en Amsterdam volgen. Benner krijgt waardering voor zijn werk.

steun

Vanaf 1946 heeft Benner een beschermheer in de persoon van Leeuwarder chirurg Hendrik Luitje Straat. Deze dokter Straat bezit een aanzienlijke kunstverzameling die bekend staat als van goede kwaliteit. Hij leert Benner kennen.

‘En daar ontmoette ik een héél bijzonder mens, mystiek, mild, filosofisch aangelegd, onbedorven en schepper van werkelijk prachtige schilderijen.’

In ruil voor maandelijkse financiële ondersteuning mag Straat zo nu en dan een kunstwerk uitkiezen. De kunstwerken uit deze periode vallen op door hun warme kleuren en sprookjesachtige sfeer.

nieuwe omgevingen

Vanaf eind jaren veertig gaat Benner regelmatig naar Terschelling, voor de natuur. Een enkele keer reist hij af naar het buitenland. In 1957 is hij in Schotland waar hij bijzonder onder de indruk is van de landschappen die hij ziet. In een brief vanuit Schotland schrijft hij:

´Zoo tusschen de buien door probeer ik iets, een krabbeltje te maken. Wonderbaarlijk mooi alles, die bergen of heuvels en daar tusschen de meren. Hoop als ik weer terug ben er iets van te kunnen maken.´

De ervaringen en de schetsen gebruikt Benner in schilderijen van duinen en bergen. Ze verbeelden zijn herinnering. Benner schildert de omgeving als een opeenstapeling van vormen waarin de horizon ontbreekt. Het landschap heeft geen diepte, het wordt plat.

benner in amsterdam

In 1953 huurt de oudste zoon van Benner voor zijn vader het atelier van Karel Appel in Amsterdam. Niet lang daarna verhuist Benner definitief naar de hoofdstad, het centrum van de vernieuwingen in de Nederlandse kunst. Hij heeft dan al een aantal succesvolle tentoonstellingen op zijn naam staan.
Benner heeft een persoonlijke expressieve stijl en een oorspronkelijke blik op de wereld. Daarmee past hij uitstekend binnen het experimentele klimaat in Amsterdam. Vanwege een verbeterde financiële situatie gaat Benner meer met olieverf schilderen. Ook schildert hij op grotere formaten. De omgeving heeft zichtbaar een stimulerende invloed op hem. Verschillende tentoonstellingen volgen waaronder deelname aan de biënnales van São Paulo en Venetië. Ook wint Benner een aantal belangrijke kunstprijzen.

twee stijlen

In de jaren vijftig gaat Benner anders schilderen, zijn stijl verandert. Zijn voorstellingen worden steeds eenvoudiger van vorm. Ook gebruikt Benner andere kleuren.
In de vroege kunstwerken zijn twee schilderstijlen te zien. Aan de ene kant schildert Benner de kleuren door en over elkaar heen. De vormen hebben weinig contouren, de bladeren van een boom gaan bijvoorbeeld op in de achtergrond. Aan de andere kant schildert hij duidelijk te onderscheiden kleurvlakken soms omrand door zware contourlijnen. Deze laatste schilderstijl ontwikkelt hij verder in olieverfschilderijen.

de wereld over

Zijn schilderstijl, expressief en kleurrijk, sluit aan bij de experimenten van zijn tijdgenoten. Benner valt op door zijn onderwerpen: paarden, koeien en dorpen. Dat hij meetelt blijkt wel uit de verschillende internationale tentoonstellingen waarin zijn werk te zien is. Koeien in landschap (1955) wordt tentoongesteld in verschillende steden in de VS. Ook was het te zien in Münster (Duitsland) en Bern (Zwitserland). Verschillende Nederlandse musea kopen in deze periode werk van Benner. Bijvoorbeeld het Stedelijk Museum Amsterdam, op dat moment onder leiding van levenslange vriend en bewonderaar Willem Sandberg.

mensen

Benner schildert naast de vertrouwde koeien, paarden en landschappen ook mensen. Dit doet hij in verschillende stijlen. In Amsterdam woont hij tegenover een basisschool waar Benner vlak voor Pasen kinderen rond ziet lopen met versierde stokken. Het inspireert hem tot het maken van kleurrijke schilderijen van kinderen. Een enkele keer schildert hij een portret zoals Vrouw in tuin (1957). Het is geen realistisch portret, deze figuur is als persoon niet herkenbaar. Benner schildert zijn indruk van de vrouw in de tuin in sprekende kleurvegen.

de weidsheid van het landschap

Benner richt zich naast de vertrouwde onderwerpen steeds meer op de weidsheid van het landschap. Vanaf 1971 verblijft hij vaak in Gaasterland, in een huis van de familie Benner. Zittend op een dijk tekent en schildert hij de omgeving. Zijn liefde voor de natuur leidt in deze jaren tot zijn hoogtepunt: schilderijen met dunne lagen verf in rood, geel, wit, blauw en groen. Voorjaar (1970), is een van die hoogtepunten. Paarden, koeien en figuren blijven zijn aandacht houden maar het is ook het land, de lucht en het water dat hij schildert.

Gedurende zijn leven schildert Benner dezelfde onderwerpen in verschillende stijlen en met verschillende soorten verf en dragers. Zoekend naar de meest treffende verbeelding van zijn gevoel en zijn liefde voor de natuur. Het persoonlijke en dat ‘wat echt is’, heeft Benner altijd gezien als het belangrijkste in zijn werk. Het is de drijfveer achter zijn zoektocht.

“Kijk, je moet zo rekenen. Ik schilder niet een geval. Het gaat me niet om dat ding of zo, wat op het schilderij staat. Ik hoef niet op het land te gaan zitten om het te kunnen schetsen. Ik doe wat ik voel. Je moet altijd doen, wat echt is.”

Gerrit Benner overlijdt in 1981 op 84-jarige leeftijd aan een hartstilstand.