van fabeldier tot fake news: op zoek naar de waarheid

museumjeugdcolleges in najaar 2023

Fake news en deepfakes: je hebt er vast wel eens van gehoord. Tegenwoordig moeten we constant oppassen of we niet misleid worden, vooral op social media. Maar hoe ging dat vroeger? Gebeurde dat bijvoorbeeld ook al in de middeleeuwen? Hoe dan? In deze collegereeks van de MuseumJeugdColleges ontdek je alles over nepnieuws door de jaren heen. Van middeleeuwse mythes tot grappige deepfake-video’s en van uit de hand gelopen grappen tot vervalste muntschatten. Hoe herken je of iets echt is? En lukt het jou om zelf ook iets te vervalsen?

Deze collegereeks wordt georganiseerd door Dbieb Leeuwarden, Natuurmuseum Fryslân en het Fries Museum.

Datum: zondag 17 september, 15 oktober, 19 november en 17 december
Tijd: 11.30 - 12.30u
Prijs: €20,- voor de hele reeks (kaarten voor losse college zijn niet beschikbaar)
Locatie: De colleges vinden plaats op verschillende locaties, kijk hieronder voor het volledige programma.
Let op! Aanmelden is niet meer mogelijk.

MuseumJeugdColleges: Van Fabeldier tot Fake news

college I: het verhaal van de (zee-)eenhoorn, mythe of toch echt gebeurd?

Al vanaf de middeleeuwen deden verhalen de ronde over een zeemonster dat in de oceanen zou rondzwemmen. Het geheimzinnige dier met op het voorhoofd een lange hoorn werd zee-eenhoorn genoemd. De hoorn was zo sterk dat het zelfs schepen zou kunnen doorboren! Later werd de hoorn een kostbaar object waar rijke mensen veel geld voor wilden betalen. Was dit woeste zeemonster soms familie van de land-eenhoorn? En geloofden mensen dat deze dieren echt bestonden? En hoe denken we daar nu over? Kunsthistorica Marjolein Zijlstra-Mondt vertelt over haar onderzoek naar de eenhoorn en de zee-eenhoorn. Krijgen we antwoord op de vraag; mythe of toch echt gebeurd?
Datum: Zondag 17 september
Tijd: 11.30 – 12.30u
Locatie: Natuurmuseum Fryslân (Schoenmakersperk 2, 8911 EM Leeuwarden)

college II: waarom geloven we nepnieuws en deepfakes?

Je hoort tegenwoordig veel over nepnieuws en deepfakes. Maar ook in reclames wordt niet altijd de waarheid verteld. En tóch geloven we heel veel nepberichten! Waarom eigenlijk? En hoe worden deepfake-video’s gemaakt? Natuurlijk zijn er altijd direct criminelen die met zo’n techniek de boel gaan oplichten. Maar er zijn ook veel leuke voorbeelden van deepfake-video’s met dieren. Zie jíj wat echt of nep is?
Joyce Kerstens is socioloog en onderzoekt voor haar werk waarom mensen domme of gemene dingen doen op internet. Bijvoorbeeld pesten, nepnieuws verspreiden of iemand hacken. Met haar onderzoeken helpt Joyce leraren en politiemensen om het internet veiliger te maken.
Datum: zondag 15 oktober
Tijd: 11.30 – 12.30u
Locatie: dbieb Leeuwarden (Blokhuisplein 40, 8911 LJ Leeuwarden)

college III: misleiding en fopperij achter verhalen

In het Fries Museum vind je een bijzonder Fries boek: het Oera Linda boek. Dit boek uit de 19de-eeuw is eigenlijk een uit de hand gelopen grap. De schrijvers van het boek wilden de geschiedenis van Friezen en van Friesland nog veel grootser en mooier te maken dan ze al was. Ze verzonnen daarom een geschiedenisverhaal en bedachten zelfs een oude Friese taal en een 'oeroud' runenschrift. Het idee was dat de lezers gaandeweg zouden ontdekken dat het een grap zou zijn. Maar het boek was kennelijk zó overtuigend dat zelfs het Fries Genootschap dacht dat het boek echt was.
Goffe Jensma is hoogleraar en weet (bijna) alles van het zogenaamde Oera Linda boek. In dit college vertelt Goffe je meer over dit beroemde Friese fop-boek. Hoe kan het dat zoveel mensen erin zijn getrapt? En wat kunnen we vandaag nog leren van die fantasie over een oeroude Friese wereld?

Datum: zondag 19 november
Tijd: 11.30 – 12.30u
Locatie: Fries Museum (Wilhelminaplein 92, 8911 BS Leeuwarden)

college IV: word jij een echte meestervervalser?

Ontdek de meestervervalser in jezelf! Na al die verhalen over nepnieuws, mythes en misleiding, is het tijd om de proef op de som te nemen en zelf mensen in de maling te nemen. In de laatste bijeenkomst van deze reeks dagen we je daarom uit: lukt het jou om een oud voorwerp na te maken? Samen met verhalenvertellers en meesters in het maken van replica’s ga je aan de met je eigen verhaal en nep-voorwerp. Aan de anderen is de vraag: is het echt of niet?

Datum: Zondag 17 december
Tijd: 10.00 – 12.30u (let op: deze bijeenkomst wijkt af van de standaardtijden)
Locatie: Fries Museum (Wilhelminaplein 92, 8911 BS Leeuwarden)